آرتروز زانو یا ساییدگی زانو چیست؟

آرتروز فرسایشی یا استئوآرتریت یکی از دلایل اصلی فرسایش غضروف بین مفاصل است. آرتروز زانو زمانی اتفاق‌می‌افتد که استخوان‌ها به‌یکدیگر ساییده‌شده و امکان جذب‌فشار و شوک توسط غضروف‌ها ازبین رفته‌باشد. درنتیجه این سایش باعث درد زانو، ورم، سفت‌شدن، کاهش‌دامنه‌حرکتی‌ زانو و بعضا موجب تشکیل یک ضایعه‌ اضافی‌ استخوانی درمحل زانو و صدادادن زانو می‌شود.

علائم آرتروز زانو چیست؟

آرتروز زانو معمولا به مرور زمان شروع می شود و به آرامی تشدید می شود. علائم زیر را می توان به عنوان نشانه ها و علائم آرتروز زانو نام برد:

• درد: مفصل زانو ممکن است در حین حرکت و یا پس از حرکت شروع به درد گرفتن کند.
• حساسیت به لمس: هنگام فشار آمدن به مفصل یا لمس آن ممکن است دچار درد و ناراحتی شود.
• خشک و سفت شدن مفصل: بیشتر اوقاتی که برای مدت طولانی بی حرکت هستید، مخصوصا صبح که از خواب بیدار می‌شوید، مفاصل صدای تق تق می‌دهند.
• محدودیت‌های حرکتی: در این حالت امکان حرکت دادن کامل مفاصل خود را نخواهید داشت.
• احساس ساییده شدن: ممکن است هنگام تکان دادن مفصل زانو، احساس صدای سایش داشته باشید.
• تشکیل ضایعه استخوانی: اسپرز یا خار استخوانی شبیه یک توده سخت است که ممکن است در اطراف فصل آسیب‌دیده تشکیل گردد.

برای اینکه با دلیل صدا دادن مفصل‌ها به خاطر شکستن قولنج آشنا شوید، این ویدیو را ببینید:

علت آرتروز زانو چیست؟

بالا رفتن سن از رایج ترین دلایل آرتروز زانو است. به طور تقریبی افراد هرچه بیشتر پا به سن می‌گذارند تا حدودی به ساییدگی زانو مبتلا می شوند. به هرحال برخی عوامل در سنین پایین تر می‌توانند ریسک ابتلا به آرتروز را در افراد افزایش دهند. برخی از اصلی ترین عوامل عبارتند از:

• افزایش وزن: افزایش وزن باعث افزایش فشار بر مفاصل شده و هر کیلوگرم وزن می تواند تا 3- کیلوگرم بار اضافی به زانوها وارد کند.
• وراثت: عاکل وراثت می تواند فرد را در مقایسه با دیگران بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز قرار دهد.
• جنسیت: در زنان بیشتر از مردان احتمال بروز آرتروز وجود دارد؛ مخصوصا در زنان بالای 55 سال
• آسیب های تکراری به مفاصل: در صورتی که فرد به دلیل شغلی نیاز به برخی کارها نیاز داشته باشد، ازجمله زانو زدن، بلندکردن اجسام سنگین و … به احتمال بیشتری به آرتروز زانو مبتلا می شود.
• فعالیت های ورزشی: ورزش هایی مانند فوتبال و تنیس و دو می تواند فرد را در معرض ریسک بالاتری از ابتلا به آرتروز قرار دهد. ورزشکاران باید مراقبت بیشتری از مفاصل خود داشته باشند و فعالیت های بدنی منظم و آرامی در جهت تقویت عضلات مفاصل خود انجام دهند. در واقع این ضعیف شدن عضلات بدن است که فرد به آرتروز مبتلا می شود.
• سایر بیماری ها: ابتلا به دومین نوع شایع آرتریت که به آرتریت روماتوئید شناخته می شود، احتمال بروز آرتروز را در افراد بالا می برد. علاوه بر این مشکلات متابولیک مانند افزایش غیر عادی هورمون خون و یا آهن خون، از جمله بیماری های شایع در ایجاد آرتروز هستند.

آرتروز چگونه تشخیص داده‌می شود؟

از روش‌های زیر برای تشخیص آرتروز زانو می‌توان استفاده کرد:

عکس برداری رادیولوژی

با استفاده از عکس برداری رادیولوژی نمی توان به وضععیف غضروف ها پی برد، اما از این روش برای اندازه گیری فضای بین استخوانی برای تشخیص از بین رفتن غضروف ها می توان استفاده کرد. همچنین این روش ایجاد ضایعه استخوانی یا خار استخوانی را نشان می دهد. بنابراین روش عکس برداری رادیولوژی برای تشخیص ابتلا به آرتروز قبل از ایجاد علائم ظاهری آن است.

عکس برداری ام آر آی MRI

در این نوع عکس برداری به منظور ایجاد عکس‌های دقیق از استخوان و بافت های غضروفی آن، از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی استفاده می شود. این روش برای تشخیص آرتروز لازم نیست؛ اما می‌تواند به‌تشخیص پزشک متخصص دکتر ابراهیم زاده گرفته شود و اطلاعات واضح‌تر و جامع‌تری را در اختیار وی قرار دهد.

آزمایش خون

این آزمایش به‌منظور معاینه پزشک از ابتلا به آرتریت روماتوئید انجام می شود.

آزمایش مایع مفصلی

در این روش پزشک از یک سوزن برای خارج کردن مایع مفصلی بیمار استفاده کرده و به بررسی علائمی مانند نقرص یا عفونت در این مایع می پردازد. علائم این بیماری ها معمولا درد و التهاب در زانو است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بیش از چند هفته است که زانویتان درد می‌کند و احساس سفتی زانو دارید، نیاز است با پزشک متخصص در این زمینه صحبت کنید.

آرتروز زانو چگونه درمان می‌شود؟

درمان اصلی آرتروز زانو به شرح زیر است:

تزریق ژل

در این روش، اسید هیالورونیک که یک مایع ژله ای است، به مفصل زانو تزریق می شود. این مایع یک ماده طبیعی بوده که در مایع سینوویال دور مفاصل در بدن وجود دارد. این مایع مانند روغن روان کننده عمل کرده و باعث می‌شود استخوان‌ها روی یکدیگر به‌روانی حرکت کنند و به‌عنوان یک ضربه گیر برای فشارهای واردشده بر مفصل عمل‌کنند. غلظت اسید هیالورونیک در افراد مبتلا به آرتروز زانو کمتر از حد نرمال است.
مایع مفصل سینوویال در افرا مبتلا به آرتروز زانو تجریه می‌شود. این مایع به مفصل زانو جهت تسکین درد و ضربه گیری کمک بسیاری می‌کند. در این روش ساده، اسید هیالورونیک مستقیما به‌حفره دور مفصل زانو تزریق‌شده و درصورتی‌که زانوی شما دچار التهاب شود، پزشک مایعات اضافی را از آن خارج می‌کند.
درمان زانو درد با این روش در یک دوره سه تا پنج هفته‌ای و مقدار یک بار تزریق در هر هفته است. پس از هربار تزریق فرد باید تا 48 ساعت از تحمل وزن‌های زیاد روی پای خود مانند دویدن و وزنه برداری و یا ایستادن های طولانی مدت خودداری کند.
تزریق این ژل میزان قابل‌توجهی از درد را کاهش‌داده و دوران نقاهت آن تا شش‌ماه به‌طول می‌انجامد. این روش درمانی با روش‌های درمان آرتریت دیگر به‌صورت ترکیبی استفاده‌شده تا بیشترین بهره وری را داشته باشد. پس از تزریق باید تا چند روزی صبر کنید و اگر از همان ابتدا نتیجه نگرفتید، نگران نباشید، زیرا تزریقات پس از 6 ماه دوباره تکرار خواهند شد.

در نظر داشته اشید که این نوع تزرق روان کننده مفصل بیشتر برای افرادی که دچار آرتریت خفیف تا متوسط هستند کاربرد دارد و آزمایشات نشان می دهند که این افراد با تزریق ژل دیگر نیازی به عمل جراحی ندارند.

آیا نیاز به جراحی دارم؟

شما فقط در صورتی به تعویض زانو نیاز خواهید داشت که زانوی شما درد، سفتی، بی ثباتی یا از دست دادن عملکردی داشته باشد که بر زندگی و فعالیت های روزانه شما تأثیر می گذارد.

در یک زانوی سالم، انتهای استخوان های ران و ساق پا با غضروف سخت پوشیده شده است که به استخوان ها اجازه می دهد به راحتی در مقابل یکدیگر حرکت کنند. آرتریت به غضروف سخت آسیب می رساند به طوری که نازک می شود.

در عمل تعویض زانو، انتهای ساییده شده استخوان ها و غضروف های سخت باقی مانده برداشته شده و با قطعات فلزی و پلاستیکی جایگزین می شوند. پلاستیک مانند غضروف سخت عمل می کند و به مفصل شما کمک می کند تا آزادانه حرکت کند. قسمت های به هم پیوسته مفصل مصنوعی به زانوی شما اجازه خم شدن می دهد و در عین حال آن را پایدارتر می کند.

تعویض مفصل زانو

اگر آرتروز زانو دارید، لزوماً نیازی به تعویض مفصل زانو نخواهید داشت. اما اگر زانوی شما در اثر آرتروز آسیب دیده باشد و درد، ناتوانی یا سفتی آن اثرات جدی بر فعالیت های روزانه شما داشته باشد، ممکن است ارزش آن را داشته باشد.

حتی در این صورت، پزشک متخصص زانو دکتر ابراهیم زاده همیشه قبل از پیشنهاد جایگزینی زانو، اقدامات دیگری از جمله درمان های دارویی، فیزیوتراپی و کاهش وزن را امتحان می کند. اگر علائم شما هنوز قابل کنترل است و داروی شما موثر است، ممکن است ترجیح دهید صبر کنید.

پزشک شما می‌تواند با در نظر گرفتن سن، سلامت و سطح فعالیت شما در مورد گزینه‌های جراحی و مزایا و معایب احتمالی انجام یا به تعویق انداختن جراحی به شما توصیه کند.

دکتر محمد حسین ابراهیم زاده

• شماره مطب: ۰۵۱-۳۸۵۴۱۸۱۲ و ۳۸۴۰۹۴۵۲-۰۵۱
• آدرس مطب: مشهد- خیابان کوهسنگی ۷- ساختمان فراز-طبقه هفتم

دکتر ابراهیم زاده را بهتر بشناسید

اکثر افرادی که تعویض زانو انجام می دهند بالای 60 سال دارند. هر چه زودتر تعویض زانو انجام دهید، احتمال اینکه در نهایت به جراحی بیشتری نیاز داشته باشید بیشتر می شود. با این حال، شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه اگر منتظر نمانید تا زانوی شما بسیار سفت یا تغییر شکل داده شود، نتیجه جراحی ممکن است بهتر باشد.

آیا دلایلی وجود دارد که من نمی توانم تعویض زانو انجام دهم؟

متأسفانه، برخی از افراد ممکن است نتوانند تعویض مفصل زانو انجام دهند، حتی اگر آرتریت آنها بسیار بد است. این ممکن است به این دلیل باشد که:

عضلات ران شما (چهارسر ران) بسیار ضعیف هستند و ممکن است نتوانند از مفصل جدید زانوی شما حمایت کنند.
زخم های باز عمیق یا طولانی مدت (زخم) در پوست زیر زانو شما وجود دارد که خطر عفونت را افزایش می دهد.

در صورتی که نیاز به مشاوره در مورد جراحی زانو دارید، می‌توانید از طریق شماره‌های 05138541812 و 05138409452 با مطب دکتر ابراهیم زاده، متخصص جراحی زانو تماس حاصل فرمایید.