جراحی شانه

جراحی شانه و آرتروسکوپی یک عمل بسیار موفقیت آمیز به منظور کاهش درد وبازگشت دامنه حرکتی در بیماران مرحله آخر آرتریت شانه و در برخی موارد، پس از یک شکستگی شدید در سر استخوان بازو، محسوب می‌شود. جراحی تعویض مفصل شانه موجب تسکین درد و بازگردانی حرکت، قدرت و عملکرد شانه می‌گردد.

صحبت‌های آقای دکتر ابراهیم زاده، فوق تخصص جراحی شانه و زانو، در مورد بیماری‌های شایع زانو و شانه

از مهم ترین دلایل جراحی شانه

مهم‌ترین دلایلی که بیماران به متخصصین جراحی شانه همچون دکتر ابراهیم زاده مراجعه می‌کنند عبارتند از:

• آرتروز مفصل شانه
• شکستگی شدید سر استخوان بازو
• پارگی شدید تاندون روتاتور کاف که قابل ترمیم نباشد
• نکروز آواسکولار (استئونکروز): یک وضعیت دردناک است و زمانی رخ می‌دهد که خون‌رسانی به استخوان مختل شود

در ادامه به معرفی برخی از موارد مورد نیاز جراحی شانه می پردازیم.

Osteoarthritis (استئوآرتریت)

غضروف ساختارقابل ارتجاعی است که عمدتا در انتهاهای استخوان‌ها، جایی که مفاصل قرار دارند وجود داشته و وظیفه آن تسهیل حرکت مفصل است.

استئوآرتریت که به آن آرتریت دژنراتیو نیز گفته می شود، تجزیه تدریجی غضروف در مفاصل است.آرتریت شانه زمانی رخ می دهد که غضروف پوشاننده سطح مفصلی ساییده می شود. آرتریت آسیب به غضروف مفاصل است.

آرتروز یا استئوآرتریت که به آن ساییدگی مفصل می گوییم، یکی از بیماری هایی است که می تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. در این بیماری، غضروف مفصلی کم کم از بین می رود و استخوان های دو طرف مفصل که باید روی سطوح صیقلی و غضروفی یکدیگر بلغزند مستقیما و به سختی روی قسمت استخوانی یکدیگر حرکت می کنند و باعث ایجاد درد می شوند.

آرتروز شانه، مشابه مورد زانو و مغصل ران، یکی از گونه‌های فرسایشی آرتروز است و احتمالاً در نتیجه‌ی تلفیق عواملی چون استفاده بیش از حد، وراثت، تروما و افزایش نیروهای بین مفصلی بروز می‌یابد. غضروف مواد تشکیل دهنده شیمیایی طبیعی خود را از دست می‌دهد، دچار فرسودگی و ساییدگی می‌شود و در نهایت کاملاً از بین می‌رود؛ بدون این پوشش حفاظتی، استخوان‌های زیرین بر روی هم ساییده می‌شوند و به درد شانه دامن می‌زنند.

از جمله مهمترین علت آرتروز شانه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سابقه خانوادگی و ژنتیکی افراد را بیشتر در معرض ابتلا به علایم ارتروز شانه (گلنوهومرال) یا فرسودگی مفصل قرار می‌دهد.

پارگی های تاندون شانه: افرادی که نسبت به پارگی تاندون روتاتورکاف شانه بی توجه هستند و درمان نمی کنند به مرور به علت این که بایومکانیک شانه از بین می رود و شانه آن حرکات طبیعی خود را ندارد دچار ساییدگی غضروف مفصلی می شوند. با افزایش سن غضروف ها آسیب پذیر تر می شوند و انعطاف پذیری کاهش میابد.

پارگی های تاندون شانه: افرادی که نسبت به پارگی تاندون روتاتورکاف شانه بی توجه هستند و درمان نمی کنند به مرور به علت این که بایومکانیک شانه از بین می رود و شانه آن حرکات طبیعی خود را ندارد دچار ساییدگی غضروف مفصلی می شوند.

استفاده بیش از اندازه از استروئیدها یا داروهای استروئیدی به تحلیل مفصل و غضروف منجر می‌شود.

بیماری‌های غضروف مفصلی مانند روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید).

در رفتگی های مکرر شانه که درمان نشود.

آسیب دیدن مفصل در گذشته(شکستگی،در رفتگی و…)به بروز آرتروز شانه می‌انجامد.

علائم آرتروز شانه

• درد و محدود شدن دامنه حرکتی شانه و ناتوانی در انجام فعالیت هاری روزانه که به مرور زمان افزایش پیدا میکند مانند لباس پوشیدن یا شانه زدن موها
• انتشار درد به بازو و دست
• حساسیت به لمس و فشار
• ضعف و آتروفی عضلات شانه
• صدا دادن شانه هنگام حرکت که ناشی از ساییده شدن استخوان ها برروی هم
• التهاب وتورم مفصل

تشخیص

تشخیص پس از بررسی و معاینه، با رادیوگرافی شانه انجام می شود. یعنی بهترین وسیله تشخیصی عکس ساده است.

درتشخیص این بیماری اصلا در حد عکس ساده نیست. MRI ارزش

در تصویر زیر آرتروز مفصل شانه را مشاهده می کنید.بیمار کاندید تعویض مفصل شانه است.

اشعه ایکس آرتروز مفصل شانه را نشان می دهد، که در آن استخوان های مفصل شانه در تماس مستقیم با یکدیگر قرار گرفته اند.

درمان

مثل آرتروز هر مفصل دیگری، آرتروز شانه هم وقتی رخ داد قابل برگشت نیست، یعنی نمی توان کاری کرد که غضروف هایی که ازبین رفته اند دوباره برگردند و درست شوند.

هدف از درمان آرتروز شانه تسکین درد و علائم بیمار و بازگشت حرکات شانه به وضعیت طبیعی است.درمان آرتروز شانه به دو روش انجام می شود. درمان موقت و درمان دائمی. درمان های موقت تنها برای کاهش درد انجام می شود. البته که این نوع درمان ها کمک میکند که دامنه حرکتی بیماران گسترش پیدا کند. این روش به صورت کوتاه مدت میتواند به بیماران کمک میکند و در طولانی مدت درمان پاسخگویی برای این بیماری نیست.

درمانی غیر از جراحی شانه

1) کاهش فشارهای وارده به شانه

در اوایل بیماری که آرتروز خفیف است است توصیه می‌شود بیماران از انجام کارها و ورزش‌های سنگین پرهیز کنند و همزمان ورزش‌های کششی ملایم را روزانه در منزل انجام دهند. این ورزش‌ها هم برای تقویت عضلات روتاتور کاف، و هم برای کشیدن و آزاد کردن سفتی‌های کپسول مفصلی است. هدف اصلی از آنها افزایش دامنه حرکتی و کاهش درد است.

2) فیزیوتراپی

فیزیوتراپی اغلب شامل انجام تمرینات و حرکات اصلاحی می‌شود که موجب بهبود انعطاف‌پذیری و افزایش دامنه حرکتی مفصل شانه می‌شوند. همچنین تمریناتی برای افزایش قدرت عضلات مرتبط با مفصل شانه نیز انجام می‌شود.

3) دارو درمانی

برای تسکین درد و التهاب مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن کمک کننده است.

در صورت وجود درد و التهاب شدید تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی در مفصل شانه انجام می گیرد که به دلیل دارا بودن عوارض جانبی دفعات تزریق باید محدود باشد. تزریق کورتون درد را سرکوب می‌کند، بیمار درد را احساس نمی‌کند و فعالیتش را بیشتر کرده و در نتیجه آرتروز را بد‌تر میکند. همچنین ثابت شده که تزریق کورتون کیفیت و قوام تاندون را بدتر کرده و آنرا مستعد پارگی بیشتر می‌کند. با همه این توضیحات، در موارد نادری برای کاهش موقت درد ممکن است تزریق کورتون به شانه انجام شود.

4) PRP تزریق پی آر پی

تزریق پی آر پی حاوی غلظت بالایی از پلاکت‌های خود شما است. این پلاکت‌ها حاوی مقدار زیادی از فاکتورهای رشد، از جمله فاکتور رشد گرفته شده از پلاکت (PDGF)، فاکتور رشد انتقالی بتا (TGF-β) و دیگر فاکتورهای رشد است. این عوامل رشد باعث تحریک بافت در روند بهبودی و بازیابی طبیعی ما می‌شود. هنگامی که غلظت بالایی از این عوامل رشد به ناحیه جراحت یا مفصل دچار آرتروز وارد می‌شود، روند بهبودی جهش خواهد داشت.

درمان از طریق جراحی شانه

اگر با درمان های غیرجراحی علائم بیماری درحد قابل قبول برطرف نشود بیمار باید تحت عمل جراحی قرار گیرد.درمان قطعی آرتروز شانه ، تعویض مفصل شانه است.

تعویض مفصل شانه (آرتروپلاستی)

مفصل شانه را می توان به دلیل دردهای ناشی از آرتروز یا شکستگی شدید سر استخوان بازوبا اجزای مصنوعی که پروتز نامیده می شود؛ جایگزین کرد.در تعویض مفصل شانه؛سطوح استخوانی که دچار آرتروز پیشرفته شده یا سر استخوان بازو خرد و تیکه تیکه شده؛ برداشته شده وپروتز جایگذاری می شود.

تعویض مفصل شانه دارای انواع مختلفی است که بستگی به میزان آسیب دیدگی و اختلال شانه دارد. به این گونه که در مواردی لازم است مفصل به طور کامل تعویض شده و در مواردی فقط بخشی از آن جدا و تعویض می شود. در ادامه به طور کامل به هر روش پرداخته می ‌شود.

انواع تعویض مفصل شانه به صورت تصویر

عمل جراحی تعویض کامل مفصل شانه (Total Shoulder Arthroplasty)

این متداول ترین نوع تعویض مفصل شانه است. در این عمل سر استخوان بازو که تخریب شده برداشته می شود و به جای آن پروتز گذاشته می شود. تعویض مفصل شانه در آتروز شانه معمولاً بصورت کامل انجام می شود.در این جراحی سر هومرال آسیب دیده (گوی مفصل) با یک گوی فلزی، و حفره گلنوئید (کاسه مفصل) با یک کاپ پلاستیکی تعویض می شود.

عمل جراحی همی آرتروپلاستی شانه (Hemiarthroplasty)

بسته به وضعیت شانه‌ی بیمار، ممکن است پزشک تنها گوی مفصل را تعویض کند. به این عمل همی آرتروپلاستی می‌گویند.در این جراحی سر استخوان بازو جدا و پروتز جای آن قرار داده می‌ شود.

این جراحی زمانی انجام می‌ شود که:

1) استخوان شانه دچار شکستگی شده باشد اما این شکستگی به حفره گلنوئید(کاسه)آسیبی وارد نکرده باشد.

2) آرتروز، در حالی که تنها سر شانه (گوی) آسیب‌دیده و غضروف درون کاسه‌ی آن، سالم و دست نخورده باقی مانده باشد.

در شکل زیر؛همی آرتروپلاستی شانه را مشاهده می کنید.

(Reverse Total Shoulder Arthroplasty) عمل جراحی تعویض معکوس شانه

نوع دیگری از عمل تعویض مفصل شانه، عمل معکوس تعویض شانه می‌باشد. این عمل برای افرادی با شرایط زیر به کار می‌رود:

1) افرادی که دارای پارگی کامل روتاتور کاف بوده و از ضعف شدید بازو رنج می‌برند.

2) افرادی که قبلاً عمل تعویض شانه را بدون موفقیت انجام داده‌اند.

مفصل شانه(گلونوهومرال) مانند مفصل ران، مفصلی گوی و کاسه‌ای است.

در عمل تعویض معکوس کامل شانه جای گوی و کاسه عوض می‌شود. بدین صورت که گوی مفصل به استخوان کتف متصل و کاسه‌ی آن در سر استخوان بازو قرار می‌گیرد. این کار به بیمار اجازه می‌دهد تا برای بلند کردن اجسام، به جای روتاتورکاف پاره شده، از عضله‌ی دلتوئید خود کمک بگیرد.

(عکس راست) اشعه ایکس آرتروز مفصل شانه را با پارگی کامل روتاتور کاف نشان می دهد.

(عکس چپ) اشعه ایکس پس از جراحی تعویض معکوس کامل شانه توسط دکتر ابراهیم زاده را نشان می‌دهد.

مراقبت بعد از عمل تعویض مفصل شانه

1) مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک

2) تمیز نگه داشتن محل زخم

3) ثابت نگه داشتن شانه تا زمان بهبودی کامل ؛در جراحی تعویض مفصل شانه ؛شانه به مدت 4تا 6 هفته دست با ولپو (آویز شانه) ثابت می شود.بیمار فقط حرکات پاندلی را در خانه انجام می دهد.و بعد 4 هفته فیزیوتراپی شروع می شود.

بانداژ ولپو

یکی دیگر از تاثیرگذارترین انواع ورزش برای پارگی تاندون شانه حرکت پاندولی می باشد. در جراحی ترمیمی شانه بعد از عمل جراحی ؛بیمار حرکات پاندولی را در خانه انجام می دهد. برای انجام این حرکت به یک صندلی نیاز دارید. برای انجام آن کمی خم شده، بازوی سالم را به روی صندلی قرار دهید و سپس بازوی آسیب دیده را به صورت پاندولی حرکت دهید. این کار را آهسته و بدون تحرک انجام دهید. انجام این حرکت باعث کاهش درد در ناحیه شانه شما خواهد شد. بهتر است که آن را 3 تا 10 بار تکرار کنید.

شرکت در جلسات فیزیوتراپی برای بهبود وضعیت عضلات

استحمام: 4 تا 7 روز پس از عمل با در نظر گرفتن مراقبت های لازم و بدون فشار وارد کردن وبالا بردن بازو